Jak stać się wartościowym i kompetentnym rodzicem? Jak lepiej rozumieć reakcje i zachowania dziecka? Jak odczytywać jego potrzeby i za nimi podążać?
Dzieci nie mają jeszcze odpowiedniego doświadczenia oraz siły wewnętrznej, aby samemu decydować o sobie, dlatego też potrzebują mądrego prowadzenia. Uważam, że w każdej relacji z dzieckiem to właśnie dorosły odpowiada za jej jakość.
Za Jesperem Juulem uważam, że dzieci należy uczyć zamiast nauczać, prowadzi i dać się prowadzić zamiast pouczać i poprawiać oraz prowadzić dialog zamiast monologu.
Wszystkie reakcje dziecka mają sens – nie są przypadkowe, jako dorośli powinnyśmy traktować je poważnie i uczyć się co one oznaczają.
Odpowiedzi na zadane powyżej pytania odnajduję wsłuchując się w to, co komunikuje ciało zarówno moje jak i moich małych i dużych klientów.
Sygnały płynące z ciała można potraktować, jako wskazówki, które pomagają odpowiedzieć na pytania: jak się teraz czuję? czego potrzebuję? jakie są moje pragnienia? w jakim kierunku zmierzam?
Droga do zdrowia, lepszego samopoczucia, samopoznania, samorealizacji oraz stworzenia życia takiego, jakiego się pragnie polega m.in. na uświadomieniu sobie i zrozumieniu tego, co dzieje się w ciele.
Korzystanie z mądrości ciała i świadome odbieranie sygnałów z mięśni, serca, jelit pozwala poczuć się pewniej i spokojniej. Zamiast poddawać się intensywnym, przytłaczającym odczuciom i wskakiwać w sam ich środek możesz z nimi po prostu być. Będąc obecnym tu i teraz będziesz mógł pokonywać przeszkody, stawiać czoło problemom i lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach.
Gdy poznasz, zaakceptujesz i zrozumiesz swoje reakcje, emocje i odczucia sensoryczne to będziesz w stanie zrozumieć i odczytać to, co komunikuje mały człowiek. Świadomość tego jak reaguje twoje ciało, gdy odczuwasz lek, złość, zakłopotanie, bezradność, wstyd pomaga w lepszym dostrojeniu się do dziecka w wyniku, czego możesz mu skuteczniej pomóc. Podniesiesz własną samoocenę, zwiększysz kompetencje rodzicielskie oraz umożliwi łatwiejsze podejmowanie decyzji.
Świadomi swojego ciała rodzice i będą lepiej rozumieć siebie i dzieci, co umożliwi im zapewnienie odpowiednich warunków dla zdrowia i rozwoju, własnego i dzieci.
Uważne skupianie się na wrażeniach pojawiających się w ciele:
- Pozwala być w pełni obecnym tu i teraz.
- Wspiera proces samoregulacji.
- Umożliwia skontaktowanie się ze swoimi emocjami, pragnieniami i potrzebami.
- Uczy jak rozpoznawać, doświadczać, akceptować i słuchać przytłaczających lub silnych emocji tak, aby nimi kierować a nie być przez nie kierowanym.
- Umożliwia akceptację siebie i swojego ciała
- Nauczy podążania za sygnałami z ciała.
- Umożliwi uwolnienie się od traumy, bólu i innych dolegliwości oraz programów i wzorców postępowania.
SAMOREGULACJA
Przykre wydarzenia zdarzają się i będą się zdarzały, a Ty możesz przygotować siebie tak, aby jak najlepiej radzić sobie w trudnych momentach. Gdy zrozumiesz, jakie procesy zachodzą w ciele w momencie doświadczania przytłaczających dla ciebie sytuacji będziesz wiedzieć jak pomóc sobie i swojemu dziecku.
Samoregulacja to:
- umiejętność zarządzania stanami pobudzenia i hamowania. Gdy będziemy wiedzieli w jakim stanie pobudzenia jesteśmy, będziemy umieli zmniejszyć napięcie z nim związane. Przełoży się to na spokojniejszą i bardziej racjonalną reakcję w trudnych dla nas momentach.
- bycie w kontakcie ze swoimi emocjami, właściwe je wyrażanie. Jest to umiejętność radzenia sobie z intensywnością zarówno „pozytywnych” jak i „negatywnych” emocji.
- dbanie o swoje potrzeby i pragnienie z poszanowaniem innych. Często widzę jak rodzice (głównie matki) robią bardzo dużo dla dzieci zapominając w tym wszystkim o swoich własnych potrzebach – odpoczynku, śnie, przyjemnościach itp.
Spokojny rodzic = spokojne dziecko.
Rodzic poprzez swoją postawę, reakcje i zachowania może pokazywać i modelować dziecku sposoby wyciszania nadmiernego pobudzenia.
Gdy mama skutecznie uspokoi, ukoi i wyciszy swoje dziecko to dziecko zaczyna samo wykształcać swój własny system samoregulacji.
Gdy mama nie radzi sobie z własnymi emocjami, nie umie ich we właściwy sposób wyregulować to nie będzie umiała nauczyć tego swojego dziecka
Zdrowy kontakt między matką będzie wpływał na poczucie własnej tożsamości i zdolność samoregulacji dziecka. Dobrze wyregulowana matka = dobrze wyregulowane dziecko.
Każdy sam powinien poszukać swoich stresorów i odnaleźć własne sposoby obniżania napięcia. To, co będzie działało na rodzica niekoniecznie będzie skuteczna u dziecka.
Warto pamiętać, że to nie rzeczy, sytuacje, ludzie wywołują w nas dane emocje, reakcje i zachowania, lecz to w jaki sposób my interpretujemy dane zdarzenie i to jakie my nadajemy mu znaczenie.
Na trudne sytuacje możemy spojrzeć jak na zdarzenia, które niszczą nam życie lub też jak na transformujące doświadczenia, które umożliwiają dalszy rozwój. Każdy może zmobilizować w sobie siły nie tylko do przetrwania, ale także do uleczenia ze skutków przytłaczających doświadczeń.
WŁASNA PRACA
- Każda osoba ma swoją historię, która wpływa na jej uczucia, myśli, zachowanie i reakcje fizyczne.
- Przeżycia, z którymi do tej pory sobie nie poradziliśmy, stłumione i wyparte uczucia, nieprzepracowane traumy mogą aktywować się w relacji z dziećmi – może przypominać się nam nasze dzieciństwo.
- Każdy z nas ma w sobie strukturę dziecka, którą dobrze jest pielęgnować.
- Bycie rodzicem wymaga od nas nieustannej pracy z samym sobą.
ŚWIADOMOŚĆ CIAŁA. UWAŻNOŚĆ SENSORYCZNA
Gdy zadaję moim klientom pytanie jak się czują, często odpowiadają „dobrze”. Gdy pytam co to znaczy dobrze, zapada milczenie. Gdy pytam co się teraz dzieje w ciele często mówią „nic się nie dzieje”. Jak to nic się nie dzieje? Przecież serce bije, krew płynie, klatka piersiowa porusza się, oddychamy. DUŻO CZUJEMY – czasami nie zdajemy sobie z tego sprawy a czasami brakuje nam słów, aby opisać nasze odczucia. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do obserwacji procesów zachodzących w ciele i słuchania sygnałów od niego płynących.
Ćwiczenie:
Przeczytaj na głos poniższe zdania. Zwróć uwagę, co się dzieje i na to, że potrafisz więcej poczuć niż wyrazić słowami:
- Czuję bryzę morskiego powietrza na mojej twarzy.
- Widzę różowy kwiat w pełnym rozkwicie.
- Stoję na szczycie góry i mam przed sobą całą panoramę okolicy.
- Za pięć minut mam spotkanie i właśnie zalałam się kawą.
- Wędrując górską ścieżką napotykam żmiję.
- Przyglądam się jak dzieci bawią się na placu zabaw.
- W deszczowy dzień widzę przed sobą panią z kolorowym parasolem.
ŚWIADOMOŚĆ CIAŁA – dokładne, subiektywne uświadamianie sobie doznań cielesnych powstających pod wpływem bodźców, które mają swoje źródło wewnątrz i na zewnątrz organizmu (za Babette Rothschild).
Świadomość ciała związana jest z czuciowym układem nerwowym.
Zewnętrzne źródło bodźców: wzrok, słuch, smak, dotyk, węch.
Wewnętrzne źródło bodźców: tkanka łączna, mięśnie i narządy wewnętrzne; pozycja, jaką przyjmuje ciało; napięcie, jakie posiada; ruchy, jakie wykonuje; temperatura.
Na co zwracać uwagę: oddech, tętno, bicie serca, temperaturę ciała, poziom napięcia/rozluźnienia, ruch i kierunek ruchu, położenie ciała i jego poszczególnych części, wilgotność skóry.
Ćwiczenie:
- Delikatnie pogłaszcz twarz, przedramię – co odczuwasz w miejscy, w którym głaszczesz, co się dzieje w ciele?
- Zaciśnij pięści – co odczuwasz?
- Uciśnijmy przedramię tak, aby nie sprawić bólu – co odczuwasz?
- Wstań i przenoś ciężar na jedną nogą – co odczuwasz w obu nogach?
Skąd wiem, jak się czuję?
Poproszę Cię teraz, abyś odpowiedział/a na poniższe pytania:
- Jakie odczucia w ciele mówią mi, że czuję się dobrze?
- Jakie odczucia w ciele mówią mi, że czuję dyskomfort?
- Jakie odczucia w ciele towarzyszą mi gdy się cieszę? Skąd wiem, że to jest radość?
- Jakie odczucia w ciele towarzyszą mi gdy się złoszczę? Skąd wiem, że to jest złość?
- Jakie odczucia w ciele towarzyszą mi gdy jestem smutna? Skąd wiem, że to smutek?
- Jakie odczucia w ciele towarzyszą mi gdy się boję? Skąd wiem, że jest to lęk?
Słowa, które pomogą w nazywaniu odczuć:
Ciasny, ciepły, ciężki, drżący, gęsty, gorący, kłujący, lekki, letni, luźny, łomotanie, mrowienie, nabuzowany, naładowany, napięty, nerwowy. nieruchomy, niespokojny, odrętwiały, ostry, otwierający się, palenie, palpitacja, pełny, pieczenie, płynący, poszerzający się, pulsujący, pusty, rozluźniony, silny, skurczony, spocony, spokojny, swędzenie, ściśnięty, trzęsący, wibrujący, wilgotny, zamrożony, zimny, zrelaksowany.
WAŻNE: Jeżeli podczas ćwiczenia, doznania staną się zbyt intensywne zwolnij lub przerwij wykonywanie ćwiczenia. Buduj pojemność stopniowo – z każdym następnym razem twoja tolerancja będzie wzrastać. Dotyczy to wszystkich technik tutaj zaproponowanych.
Z GŁOWY DO CIAŁA
- Usiądź na krześle, stopy postaw na podłodze (jak możesz to zdejmij buty). Zamknij oczy i skup się na wewnętrznych odczuciach swojego ciała.
- Jakie doznania zauważasz? Przeskanuj całe ciało, zwróć uwagę na: głowę, szyję, barki, ramiona, dłonie, klatkę piersiową, plecy, brzuch, pośladki, nogi, stopy.
Wskazówki:
- Co zauważasz, czego doświadczasz teraz?
- Gdzie to odczuwasz w ciele?
- Jakbyś to opisał/a?
- Czy się przemieszcza? Ruch wychodzi ze środka na zewnątrz czy odwrotnie?
- Gdzie się zaczyna, gdzie się kończy?
- Dalej przyglądaj się temu, co się dzieje – poczuj krzesło, na którym siedzisz, zobacz jak krzesło „podpiera” twoje ciało, zwróć uwagę jak głęboko możesz osiąść. Obserwuj oddech. Poczuj ubranie na skórze, poczuj mięśnie pod skórą.
- Zwróć uwagę na miejsca gdzie czujesz napięcie/dyskomfort. Wybierz jedno miejsce, którym napięcie/dyskomfort są względnie duże (nie wybieraj miejsca o największej intensywności). Zobacz jak zmieniają się doznania, gdy dajesz im uwagę. Czy ich intensywność wzrasta czy maleje?
- Przenieś teraz swoją uwagę do miejsca gdzie czujesz się w miarę dobrze lub tam gdzie napięcie jest najmniejsze. Zobacz jak zmieniają się doznania, gdy dajesz im uwagę. Czy ich intensywność wzrasta czy maleje?
- Co się dzieje w innych częściach ciała (np.: barkach, gardle, brzuchu, nogach), gdy koncertujesz się na miejscach, w których odczuwasz przyjemność?
- Teraz przenieś swoją uwagę do stóp, poczuj je, poczuj jak dotykają podłogi. Poczuj oparcie na krześle, na którym siedzisz. Otwórz oczy, rozejrzyj się dookoła, przyjrzyj się miejscu, w którym się znajdujesz.
- Weź kilka głębokich wdechów i podziękuję sobie za tą chwilę uważność i wsłuchiwania się w mowę ciała.
Jak rozwinąć swoją uważność sensoryczną
Każda nowa rzecz, której się uczymy wymaga od nas powtarzania, praktyki i dyscypliny. A więc warto codziennie chociaż przez 10 minut skierować uwagę do swojego ciała i zobaczyć co ono komunikuje. Możesz to robić stojąc na przystanku, spacerując, myjąc zęby, zmywając naczynia, biorąc codzienną kąpiel/prysznic i rozmawiając z drugą osobą przuglądać się swoim odczuciom i emocjom.
Jedna z moich ulubionych praktyk to skupianie się na odczuciach w ciele gdy biorę prysznic – to jest świetne ponieważ pozawala też poczuć granicę własnego ciała!
Jeżeli chcesz dalej rozwijać swoją samoregulację to mogą zainteresować Cię
EmotionAid oraz Dotyk Motyla
