Zapraszam Cię do przeczytania wpisu o tym, czym jest zmęczenie współczuciem. W artykule znajdziesz informacje:
Co to jest zmęczenie współczuciem?
Zmęczenie współczuciem to emocjonalne, fizyczne i duchowe wyczerpanie u tych osób, które zajmują się pomaganiem innym, którzy cierpią, odczuwają dyskomfort, ból. Niewątpliwie, może prowadzić do:
- wypalenia zawodowego,
- zespołu stresu pourazowego
- czy wtórnego stresu traumatycznego, czyli traumy zastępczej.
Zmęczenie współczuciem może dotyczyć:
- terapeutów, psychologów, psychoterapeutów,
- pielęgniarek, położnych, lekarzy, weterynarzy,
- policjantów, strażaków, żołnierzy,
- pracowników socjalnych, pracowników hospicjów, wolontariuszy, sektora edukacji oraz
- tych wszystkich osób, które pomagają innym m.in. opiekunów niepełnosprawnych i chorych osób
Jakie są objawy zmęczenia współczuciem?
Objawy zmęczenia współczuciem można podzielić* m.in. na:
Objawy fizyczne
- fizyczne
- emocjonalne i poznawcze,
- związane z pracą,
- duchowe.
Poniżej wymieniam przykłady objawów zmęczenia współczuciem.
Objawy fizyczne
- Bóle głowy
- Problemy trawienne: biegunka, zaparcia, bóle brzucha
- Napięcie mięśniowe
- Zaburzenia snu: trudności z zasypianiem, częste budzenie się, koszmary
- Przewlekłe zmęczenie i osłabienie
- Objawy kardiologiczne: ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, tachykardia
- Zwiększona podatność na urazy i infekcje
- Flaschbacki
Objawy emocjonalne i poznawcze
- Wahania nastroju
- Niepokój, nerwowość
- Drażliwość i skłonność do gniewu
- Nadmierna czujność i nadwrażliwość
- Depresja
- Poczucie bezsilności i brak obiektywizmu
- Problemy z pamięcią i koncentracją
- Osłabiona empatia
- Utrudnione podejmowanie decyzji
- Trudność w oddzieleniu życia zawodowego od prywatnego
- Stosowanie zaprzeczania jako środka samozachowawczego
- Wygłaszanie krytycznych uwag
Objawy związane z pracą
- Trudności w odczuwaniu empatii wobec pacjentów i ich rodzin
- Niechęć lub lęk przed pracą z niektórymi pacjentami lub współpracownikami
- Częste korzystanie ze zwolnień lekarskich
- Utrata radości i satysfakcji z pracy
- Obniżona jakość opieki nad pacjentami
- Spadek produktywności
- Zwiększona liczba błędów klinicznych
- Poczucie zawodowej porażki
Objawy duchowe
- Brak poczucia sensu życia
- Złość na Boga
- Kwestionowanie przekonań religijnych
- Utrata wiary
- Sceptycyzm, poczucie zwątpienia
Co stoi u podstaw zmęczenia współczuciem?
Na podatność na zmęczenie współczuciem wpływa kilka czynników, z których jednym z kluczowych jest połączenie empatii z niewystarczającym wyznaczaniem granic. Choć relacja oparta na empatii jest niezwykle ważna w pracy z drugą osobą, brak umiejętności oddzielania emocji klienta od własnych może prowadzić do przeciążenia emocjonalnego.
Empatia zakłada zdolność rozumienia przeżyć klienta zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i poznawczym, a także umiejętność okazania tego zrozumienia. Taka postawa zbliża specjalistę do osoby, którą się opiekuje, ale jednocześnie może sprawić, że bardziej intensywnie odczuwa on jej cierpienie. Specjaliści, którzy nie potrafią znaleźć właściwej proporcji między empatycznym podejściem a utrzymaniem odpowiednich granic, są bardziej narażeni na rozwój zmęczenia współczuciem.
Pozostałe przyczyny zmęczenia współczuciem to*:
- środowisko pracy i obciążenie pracą
- wysoka intensywność pracy
- fizycznie i emocjonalnie wymagające zadania
- dodatkowe dni robocze
- powtarzalność zadań
- postrzegany brak kontroli w miejscu pracy/pracy
- niska satysfakcja z pracy
- niejasne wyniki lub sukcesy w pracy
- słaba odporność osobista i zdolność radzenia sobie z problemami
oraz brak
- wsparcia kierownictwa
- równowagi między życiem zawodowym a prywatnym
- czasu na odpoczynek w ciągu dnia pracy i brak urlopu
- wsparcia
- znaczącego uznania
- umiejętności dbania o siebie
Co to jest nieodpowiednie sampowspółczucie?
Babette Rotschilid uważa, że za zmęczeniem współczuciem stoi „nieodpowiednie samowspółczucie”.
Jeżeli prawdziwe są dla Ciebie, niektóre z poniżysz stwierdzeń, to powinna zapalić się u ciebie lampka ostrzegawcza.
- Spychanie na bok własnych uczuć i przedkładanie nad nie uczuć innych osób
- Izolowanie się i nieszukanie wsparcia u innych
- Pomijanie posiłków
- Niedbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu
- Ograniczanie przerw i okresów odpoczynku lub unikanie ich
- Odkładanie odpoczynku w czasie dni wolnych, takich jak weekendy i święta
- Poczucie winy, które dręczy cię, ilekroć pozwalasz sobie na odrobię czasu dla siebie
- Praca w czasie wykraczającym poza twoje harmonogramowe, płatne godziny pracy
- Odraczanie urlopów lub zaprzestanie brania ich.**
Babette sugeruje wtedy, aby odpowiedzieć sobie na pytanie:
dlaczego masz więcej współczucia dla innych niż dla siebie?
Z pewnością, wczesne rozpoznanie objawów i wdrożenie strategii samoopieki są kluczowe w zapobieganiu ich pogłębianiu.
Jak możesz sobie pomóc?
- Bądź dla siebie dobry/dobra
- Przestań zabierać swoje problemy do domu i zrozum, że bliskie ci osoby mogą nie być najbardziej odpowiednią i skuteczną pomocą w przypadku stresu związanego z pracą lub traumatycznych wydarzeń
- Rozmawiaj z osobami, które mogą Cię wesprzeć
- Superwizuj swoją pracę
- Regularne rozładowuj napięcia związane z pracą
- Wyraźnie określ swoje osobiste granice, co jest dla ciebie dobre, a co nie
- Otwarcie mów o swoich potrzebach
- Podejmij działania w celu pozytywnej zmiany swojego otoczenia
- Rozwijaj samoregulację
- Korzystaj ze współregulacji
- Buduj i rozwijaj zasoby (więcej informacji znajdziesz w artykule …)
Wzmacniaj odporność psychiczną (zobacz artykuł https://lagodniedozycia.pl/dobrostan-psychiczny/)
Podsumowanie artykułu zmęczenie współczuciem.
Podsumowując, jeżeli chciała/byś zgłębić temat zmęczenia współczuciem, to zapraszamy na warsztat
Regeneracja terapeuty: strategie dbania o swój dobrostan w wymagającej pracy.
W trakcie warsztatu opowiem o tym jak zadbać o siebie, aby się zbyt szybko nie wypalić i nie wyczerpać oraz skuteczniej pomieścić emocje klientów.
Warsztat Regeneracja terapeuty 12.07
Dołącz do nas, zadbaj o siebie, łagodnie, w zgodzie ze sobą.
Zbuduj proste rytuały dbania o swoją regenerację i wypoczynek, aby uniknąć zmęczenia współczuciem i wypalenia zawodowego.
Źródła:
* https://proqol.org/
**Babette Rothschild (2014), „Wsparcie dla wspierających” Wyd: WUJ
